جراحی بای پس عروق کرونر یکی از موثرترین روش‌های درمانی برای بیماران مبتلا به انسداد شدید رگ‌های قلبی به شمار می‌رود. در این عمل جراح با استفاده از رگ‌های سالم بدن مسیر جدیدی برای جریان خون به قلب ایجاد می‌کند تا خون‌رسانی به عضله قلب به شکل طبیعی بازگردد. بای پس قلب نه تنها به کاهش علائم بیماری و افزایش سلامت فرد کمک می‌کند بلکه خطر بروز سکته قلبی و مرگ ناگهانی را نیز کاهش می‌دهد. این روش درمانی به دلیل موفقیت بالا و تاثیر ماندگار، به عنوان یکی از پرجستجوترین موضوعات پزشکی در حوزه جراحی قلب شناخته می‌شود و آگاهی از آن برای بیماران و خانواده‌هایشان اهمیت ویژه‌ای دارد.
جهت مشاوره با دکتر پریسا مولایی، بهترین متخصص قلب از طریق دکمه های زیر اقدام نمایید:
جراحی بای پس عروق کرونر چیست؟
جراحی بای پس عروق کرونر یکی از مهم‌ترین و رایج‌ترین روش‌های جراحی قلب است که برای درمان انسداد یا تنگی رگ‌های خون‌رسان به قلب انجام می‌شود. وقتی پلاک‌های چربی و رسوبات کلسترول در دیواره رگ‌های کرونر تجمع پیدا می‌کنند جریان خون به عضله قلب کاهش می‌یابد و بیمار دچار درد قفسه سینه، تنگی نفس و حتی حمله قلبی می‌شود. در چنین شرایطی جراحی بای پس به عنوان یک راهکار نجات‌بخش عمل می‌کند.
در این عمل جراح با استفاده از رگ‌های سالم بدن مانند ورید پا یا شریان سینه‌ای یک مسیر جایگزین برای خون ایجاد می‌کند تا خون‌رسانی به بافت قلب بدون مانع ادامه یابد. هدف اصلی از این جراحی بازگرداندن اکسیژن کافی به عضله قلب، کاهش علائم بیماری و پیشگیری از بروز سکته‌های قلبی آینده است.
بای پس عروق کرونر علاوه بر افزایش طول عمر بیماران نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی نیز دارد زیرا پس از عمل بسیاری از محدودیت‌های ناشی از درد و ضعف قلبی کاهش می‌یابد. این جراحی که در سراسر دنیا به عنوان درمان استاندارد بیماران با انسداد شدید رگ‌های قلبی شناخته می‌شود یکی از موضوعات پرجستجو در حوزه سلامت قلب است و آگاهی درباره آن می‌تواند به انتخاب بهترین روش درمان کمک کند.
بیشتر بخوانید: بیماری عروق کرونر چیست؟
دلایل انجام جراحی بای پس عروق کرونر
جراحی بای پس عروق کرونر زمانی انجام می‌شود که رگ‌های اصلی خون‌رسان به قلب به شدت دچار تنگی یا انسداد شده باشند و جریان خون کافی به عضله قلب نرسد. این شرایط می‌تواند علائم و خطرات جدی برای بیمار ایجاد کند که مهم‌ترین دلایل انجام این عمل عبارت‌اند از
- تنگی یا انسداد شدید عروق کرونر: وقتی گرفتگی رگ‌ها گسترده یا متعدد باشد و با روش‌های دیگر مثل آنژیوپلاستی یا دارو درمانی قابل رفع نباشد جراحی بای پس توصیه می‌شود.
- درد قفسه سینه مقاوم به درمان: برخی بیماران حتی با مصرف دارو همچنان دچار آنژین یا درد قفسه سینه می‌شوند. این حالت نشانه کافی نبودن جریان خون به قلب است و نیاز به جراحی دارد.
- کاهش شدید خون‌رسانی به عضله قلب: در مواردی که بررسی‌های پزشکی نشان دهد خون کافی به بخش بزرگی از قلب نمی‌رسد بای پس بهترین راه برای جلوگیری از سکته قلبی خواهد بود.
- انسداد در رگ اصلی جلویی قلب: اگر رگ اصلی جلویی چپ که مهم‌ترین شریان قلب است دچار گرفتگی شدید شود احتمال مرگ ناگهانی بالا می‌رود. در این شرایط بای پس بهترین گزینه درمانی است
- نارسایی یا ضعف عملکرد قلب: بیمارانی که به دلیل انسداد رگ‌ها دچار کاهش قدرت پمپاژ قلب شده‌اند می‌توانند با این عمل شانس بهبود عملکرد قلب و افزایش طول عمر داشته باشند.
بیشتر بخوانید: باطری قلب چیست؟
نحوه انجام جراحی بای پس عروق کرونر
جراحی بای پس قلب معمولا تحت بیهوشی عمومی و در اتاق عمل مجهز انجام می‌شود. مراحل آن به صورت زیر است:
ابتدا بیمار بیهوش می‌شود و تیم جراحی قفسه سینه را با برش باز می‌کند تا به قلب دسترسی پیدا کند. در بسیاری از موارد بیمار به دستگاه قلب و ریه وصل می‌شود تا در طول عمل گردش خون و تنفس توسط دستگاه انجام گیرد هرچند در برخی تکنیک‌های جدید این عمل بدون استفاده از دستگاه قلب و ریه هم انجام می‌شود.
سپس جراح یک رگ سالم از بدن بیمار مانند ورید صافن از پا یا شریان سینه‌ای داخلی را برمی‌دارد. این رگ به عنوان مسیر جایگزین یا بای پس استفاده خواهد شد. جراح یک سر رگ پیوندی را به آئورت و سر دیگر آن را به بخشی از عروق کرونر که بعد از محل انسداد قرار دارد متصل می‌کند. به این ترتیب خون می‌تواند از طریق این مسیر تازه به قلب برسد و انسداد موجود دور زده می‌شود
اگر بیش از یک رگ قلبی دچار گرفتگی باشد ممکن است چندین بای پس همزمان انجام شود. در پایان جراحی قفسه سینه بسته شده و بیمار به بخش مراقبت‌های ویژه منتقل می‌گردد تا تحت نظر دقیق قرار گیرد.
بیشتر بخوانید: بهترین داروی چربی خون
مراقبت‌های قبل و بعد از جراحی بای پس عروق کرونر
در این بخش به مهم ترین مراقبت های قبل و بعد بای پس عروق کرونر می پردازیم:
مراقبت‌های قبل از جراحی
قبل از انجام بای پس قلب، بیمار باید برای عمل آماده شود تا احتمال موفقیت جراحی افزایش پیدا کند و عوارض به حداقل برسد
- انجام آزمایش‌های کامل خون، نوار قلب و اکو برای بررسی وضعیت عمومی بدن و عملکرد قلب
- قطع یا تنظیم داروهایی مثل رقیق‌کننده‌های خون طبق نظر پزشک
- رعایت رژیم غذایی سبک در شب قبل از عمل و ناشتا بودن در روز جراحی
- کنترل فشار خون، قند خون و کلسترول برای جلوگیری از مشکلات حین عمل
- ترک سیگار و الکل حداقل چند هفته قبل از عمل برای بهبود عملکرد ریه و روند ترمیم پس از جراحی
بیشتر بخوانید: آیا آب آوردن قلب قابل درمان است؟
مراقبت‌های بعد از جراحی
پس از عمل بای پس، بیمار ابتدا در بخش مراقبت‌های ویژه قلب (ICU) تحت نظر قرار می‌گیرد و سپس به بخش عمومی منتقل می‌شود. مراقبت‌های اصلی عبارت‌اند از
- استفاده منظم از داروهای تجویز شده برای کنترل فشار خون، جلوگیری از لخته خون و کاهش درد
- استراحت نسبی و اجتناب از فعالیت‌های سنگین در هفته‌های اول اما همراه با شروع تدریجی حرکت و راه رفتن سبک برای جلوگیری از لخته خون
- مراقبت از زخم قفسه سینه و محل برداشت رگ در پا یا دست برای پیشگیری از عفونت
- رعایت رژیم غذایی سالم کم‌چرب و کم‌نمک برای محافظت از قلب و رگ‌ها
- شرکت در برنامه توانبخشی قلبی شامل ورزش‌های سبک و کنترل‌شده، آموزش سبک زندگی سالم و مدیریت استرس
- پرهیز از رانندگی، بلند کردن اجسام سنگین و فعالیت‌های شدید حداقل تا زمانی که پزشک اجازه دهد
- مراجعه منظم به پزشک برای بررسی وضعیت بهبود، کنترل داروها و ارزیابی عملکرد قلب
نتیجه گیری
جراحی بای پس عروق کرونر یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین روش‌های درمانی برای بیماران مبتلا به انسداد یا تنگی شدید رگ‌های قلبی است. این عمل با ایجاد مسیر جایگزین برای جریان خون، باعث بهبود خون‌رسانی به عضله قلب، کاهش درد قفسه سینه، پیشگیری از سکته قلبی و افزایش کیفیت و طول عمر بیمار می‌شود. اگرچه بای پس قلب مانند هر عمل جراحی دیگری دارای ریسک‌هایی است اما با رعایت مراقبت‌های قبل و بعد از عمل و تغییر سبک زندگی می‌توان از نتایج پایدار و موفقیت‌آمیز آن بهره‌مند شد. آگاهی بیماران از دلایل انجام، نحوه عمل و مراقبت‌های لازم کمک می‌کند تا با آرامش بیشتری به این درمان اعتماد کنند و بهترین نتیجه را به دست آورند.
