زمانی که جنین بعد از به دنیا آمدن یعنی از همان بدو تولد ساختار قلب او دچار مشکل باشد می توان گفت که به بیماری نقص مادر زادی قلب مبتلا است. همانطور که می دانید قلب یکی از مهم ترین اعضای بدن محسوب می شود که حیات سایر عضو ها کاملا بستگی به این عضو دارد. مشکلات مادر زادی قلب مسیر جریان خون به قلب را تغییر می دهد، وجود بعضی از نقایص مادر زادی قلب شاید در فرد هیچ مشکلی را ایجاد نکند ولی در مقابل بعضی از آن ها ممکن است منجر به ایجاد خطرات جبران ناپذیری شود. برای تشخیص اینکه آیا دچار مشکلات مادرزادی قلب هستید حتما می بایست به متخصص قلب مراجعه کنید چرا که تشخیص درست و به موقع آن از پیشرفت بیماری جلوگیری و منجر به افزایش طول عمر بیمار می شود. ولی باید به این نکته اشاره کنیم که تشخیص این عارضه در بعضی از افراد تا قبل از سن بلوغ امکان پذیر نیست. در صورتی که بعد از معانیه پزشک تشخیص داد که شما دچار بیماری مادر زادی قلب هستید رعایت برخی از مراقبت ها الزامی است.
علائم شایع بیماری مادر زادی قلب
این نوع بیماری از علائم مختلفی برخوردار است اما ممکن است در بعضی از افراد این علائم و نشانه ها چند سال بعد بروز پیدا کند، از جمله علائم و نشانه های این عارضه عبارتند از:
- غیر طبیعی بودن ریتم قلب (آریتمی)
- داشتن تنگی نفس
- خستگی بیش از اندازه در فرد
- ملتهب بودن بافت ها و همچنین اعضای بدن
- آبی بودن پوست لبها و ناخن ها (سیانوز)
عوامل ایجاد نقص مادر زادی قلب
همانطور که در ابتدای مقاله نیز اشاره کردیم نقص های مادر زادی قلب در اثر ایجاد مشکلاتی در ساختار قلب می باشند ولی علت بروز آن در افراد مختلف کاملا با یک دیگر متفاوت است مانند:
- وراثت
- استفاده از سیگار و دخانیات در دوران بارداری
- ابتلا به بیماری دیابت
- مصرف داروهای مختلف در دوران بارداری
- چاقی و یا اضافه وزن مادر
- مبتلا بودن مادر به عفونت
- داشتن فشار خون بالا در دوران بارداری
راه های تشخیص بیماری های مادر زادی قلبی
اگر هر کدام از علائم مربوط به بیماری نقص مادر زادی قلب را داشتید حتما می بایست به متخصص قلب مراجعه کنید تا پزشک با انجام معاینات فیزیکی از وجود این بیماری مطمئن شود. علاوه بر معاینات فیزیکی مثل استتوسکوپ که برای گوش دادن به صدای قلب است در مورد سوابق پزشکی و اینکه آیا کسی در خانواده و یا نزدیکان دچار این عارضه هستند سوالاتی پرسیده می شود. علاوه بر این ها تست های تشخیصی نیز وجود دارد که این تست ها شامل موارد زیر می شود.
نوار قلب (الکتروکاردیوگرام): انجام این روش تشخیصی هیچ نوع دردی را به همراه ندارد و از طریق سیگنال های الکتریکی انجام می شود. پزشک با انجام این آزمایش داشتن هر گونه بیماری قلبی از جمله گرفتگی رگ ها، ضربان نامنظم را تشخیص می دهد.
اکوکاردیوگرام: تصاویری از قلب را از طریق امواج صوتی ایجاد می کند. با این روش پزشک تشخیص می دهد که دریچه قلب چگونه کار می کند یا عمل پمپاژ خون به قلب به درستی انجام می شود یا خیر.
اکوکاردیوگرام از راه مری: گاهی اوقات پزشک برای تشخیص دقیق تر نیاز به تصاویری با جزئیات بیشتر دارد که این روش تشخیصی ببسیار مناسب است. نحوه انجام آن به این شکل است که ابتدا بیمار باید تحت بی حسی قرار بگیرد، بعد از آن از یک لوله انعطاف پذیری که حاوی مبدل است به پایین گلو هدایت می شود.
MRI: در هنگام انجام ام آر ای از اشعه ایکس استفاده می شود که منجر به ایجاد تصاویری از قفسه سینه و قلب می شود، در این روش تشخیصی از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی استفاده می شود.
کاتتراسیون قلبی: گاهی نیاز به گرفتن فشار حفرات مختلف قلب و فشار ریوی قلب هست که از در این موارد از کاتتراسیون قلبی می شود کمک گرفت. این کار بدون نیاز به بیهوشی با یک بی حسی موضعی در ناحیه گرفتن رگ سرخرگی معمولا در محل کشاله ران انجام می شود. و با کمک ماده حاجب چند تزریق از حفرات قلب گرفته و توسط دوربین فیلم برداری می شود.
پالس اکسیمتری: برای اندازه گیری اکسیژن خون شما از یک حسگر استفاده می شود که باید به انگشت متصل شود.
درمان بیماری های مادرزادی قلب
اگر در دوران کودکی نقص مادر زادی قلب تشخیص داده شود می توان گفت که امکان درمان آن وجود دارد ولی در مقابل ممکن است کودکی که دچار نقص مادر زادی قلب است بیماری او خیلی جدی نباشد و نیازی به درمان نداشته باشد. اما هر چقدر سن بیمار بالاتر برود ممکن است منجر به ایجاد مشکلات جدی تری شود. از انواع روش های درمانی می توان به موارد زیر اشاره کرد.
دارو: اگر پزشک متخصص قلب تشخیص دهد که بیماری نقص مادر زادی خفیف است در اینصورت مصرف برخی از داروها را تجویز می کند که از لختگی خون جلوگیری و به کنترل ضربان قلب کمک می کند.
جراحی : گاهی نیاز به جراحی قلب باز و رفع بیماری مادر زادی قلب است زمانی که در کودکی به موقع این بیماری تشخیص داده نشود و به موقع جراحی نشود ممکن است نیاز به پیوند قلب باشد. مهم ترین نکته در بررسی این بیماران توصیه به اکوکاردیوگرافی سالانه یا هر دوسال یکبار می باشد.
سایر اقدامات درمانی: که شامل ایمپلنت های قلبی، استفاده از تکنیک های کاتترمی شود.
جلوگیری از ایجاد بیماری های مادرزادی قلبی
در صورتی که علت ایجاد بیمارهای قلبی ژنتیکی باشد شاید نتوان کاری کرد ولی حتما باید این موضوع به موقع تشخیص داده شود. برای پیشگیری از ایجاد نقایص مادرزادی حتما مادر باید مراقبت لازمه را در دوران بارداری داشته باشد چرا که رعایت تمامی این نکات در این دوران بسیار مهم است. برخی از آن ها عبارتند از:
- به هیچ عنوان نباید داروهایی را بدون تجویز پزشک مصرف کرد.
- اگر در دوران بارداری مادر بیماری هایی چون دیابت، فشار خون، عفونت های مزمن داشته باشد باید حتما تحت درمان قرار بگیرد.
- حتما از غذاهایی سالم در دوران بارداری استفاده کند.
- حتما قبل از بارداری خود مشاوره انجام دهند چرا که با این کار عواملی که خطر ساز هستند را می توان شناسایی کرد.
- انجام سونوگرافی و اکوی قلب جنین
