آنژیوپلاستی عروق روشی برای درمان باز کردن عروقی قلبی که دچار گرفتگی شده‌اند، می‌باشد تا از ایجاد بیماري‌های قلبی در آینده پیشگیری شود. این روش اولین بار در سال 1977 انجام شد و امروزه یکی از جراحی‌ها شایع در مبحث درمان بیماري‌های قلبی می‌باشد. در طی این عمل، با کمک یک بالون کوچک یک یا چند شریان که دچار گرفتگی شده اند، باز می‌شوند. این عمل باعث بهبود جریان خون در قلب می‌شود. بیماری عروق کرونر قلبی زمانی رخ می‌دهد که شریان‌هایی که اکسیژن و مواد غذایی را به سمت قلب می‌برند توسط مواد چربی که به آن‌ها پلاک یا آتروما گفته می‌شود دچار گرفتگی و انسداد شوند. مواد چربی به آرامی داخل دیواره‌ی رگ‌ها تجمع می‌یابند و باعث تنگ شدن آن‌ها می‌شوند.
آنژیوپلاستی چیست؟
اگر انسداد و گرفتگی رگ‌ها زیاد شود، خون‌رسانی به عضلات قلب کاهش می‌یابد و ممکن است منجر به علائمی نظیر آنژین (درد ناحیه قفسه سینه) شود. اگر در رگ باریک شده، لخته‌ی خون تشکیل شود می‌تواند باعث شود که جریان خون در قسمت خاصی از قلب به طور کامل قطع شود و در نتیجه منجر به سکته‌ی قلبی شود.
آنژیوپلاستی و گذاشتن استنت روشی موثر جهت درمان بیماری عروق کرونر قلب می‌باشد. اگرچه ممکن است بیماری قلبی به طور کامل بهبود نیابد و بعضی از عروق دوباره دچار گرفتگی در همان محل آنژیوپلاستی و یا نزدیک آن شوند. این شرایط منجر به بازگشت علائم بیماری و نیاز به درمان مجدد می‌شود.
آنژیوپلاستی به چه دلایلی باید انجام شود؟
- باز کردن انسداد عروق
- بازگرداندن جریان خون در عضلات قلب برای کاهش آسیب
- گاهی همراه آنژیوپلاستی، جهت جلوگیری از عود بیماری استنت نیز گذاشته می‌شود.
روش های آنژیوپلاستی قلب
با توجه به نیاز بیمار و تجربه و دانش متخصص قلب و عروق، آنژیوپلاستی قلب ممکن است به هر یک از روش های زیر صورت گیرد. در ادامه به به شرح و بررسی هر یک از این روش ها می پردازیم.
آنژیوپلاستی قلب با بالون
در این روش آنژیوپلاستی، از یک سوند و بالون کوچک که باریک نیز هست، استفاده شده که آن را به داخل رگ ها هدایت می کنند. آنزیوپلاستی در این روش با بالون شروع شده و زمانی که در محل مورد نیاز قرار داده شد، توسط جریان خون و تقویت کردن آن شروع به باد شدن می کند.
آنژیوپلاستی قلب با استنت یا فنر
در آنژیوپلاستی قلب با استنت یا فنر، لوله ای کوچک جهت ساپورت کردن قسمت داخلی شریان کرونر، عمل صورت می گیرد. یک بالون را درون شریان کرونر تنگ قرار می دهند. یک بار در بالون در رگ باد می شود و فنر به اندازه شریان باز می شود و آن را باز نگه می داد. سپس در حالی که استنت یا همان فنر ، بالون را در جای خود نگه داشته است، برداشته می شود. در هفته های آتی رگ ها با کمک استنت بهبود پیدا کرده و باز می شوند.
استنت یا همان فنر بعد از باز کردن شریان های کرونر ، بعد از گذشت چند هفته جذب بدن می شود. زیرا از فلزی ساخته شده است که با بدن سازگاری دارد.
برخی از این فنر ها حاوی دارو هستند و به گونه ای طراحی شده اند که خطر انسداد مجدد رگ ها را کاهش دهد که در این خصوص متخصص قلب و عروق توضیحات لازم را بیان خواهند کرد و همچنین ایشان تصمیم می گیرند که این نوه فنر مناسب قلب فرد است یا خیر.
آنژیوپلاستی چه خطراتی دارد؟
عمل آنژیوپلاستی قلب و عروق کرونر، در مقایسه با عمل بای پس، کم تهاجمی تر است. ولی باز هم خطرات خود را دارد که در ادامه آن ها را بازگو خواهیم کرد.
خونریزی
بسته به اینکه آنژیوپلاستی از طریق دست و یا پا انجام شده باشد، احتمال خونریزی کم تر و یا بیش ترمی شود. اما معمولا خونریزی خفیف خواهد بود. البته اگر آنژیوپلاستی از طریق کشاله ران انجام شده باشد، می تواند خونریزی بیش تری را به همراه داشته باشد که باید خون تزریق شود.
تنگی مجدد رگ ها
رگ هایی که قبلا به وسیله آنژیوپلاستی به جای استنت باز شده بود و تنها با بالون آنژیوپلاستی صورت می گرفت، امکان اینکه دوباره دچار تنگی شوند، حدود 30 درصد است. استفاده از داروها، ریسک این عارضه را کم تر کرده و خطر تنگ شدن مجدد رگ ها را به 10 درصد کاهش می دهد. استنت های جدید دارویی نیز حتی این درصد را 10 درصد دیگر نیز کاهش می دهد.
تشکیل لخته
امکان اینکه درون استنت های تعبیه شده، لخته ایجاد شود زیاد است، حتی اگر مدت زیادی از قرار دادن استنت گذشته باشد. این امر می تواند سبب انسداد رگ ها و حمله قلبی شود. برای پیشگیری از این امر باید داروی ضدپلاکت تجویز شود و آن را باید طبق دستور مصرف نمایید. مدت زمانی که این داروها باید مصرف شوند براساس نوع فنر ، ریسک خونریزی و دیگر عوامل توسط پزشک تعیین گردد. از جمله این داروها می توان به آسپرین، تیکاگرلور، پراشوگرل و پلاویکس اشاره نمود.
حمله قلبی حین آنژیوپلاستی
اگرچه این امر نادر است، اما ممکن است حین آنژیوپلاستی، فرد دچار حمله قلبی شود.
آسیب دیدن شریان کرونر
ممکن است حین عمل آنژیوپلاستی، لایه داخلی عروق قلب پاره شده و دچار دایسکسیون شود. این مشکل را می توان با استفاده از تعبیه التست درمان کرد. ممکن است حتی رگی که توسط آنژیوپلاستی باز می شود، دچار سوراخ شدگی شود. در صورتی که امکانات کافی در دسترس باشد، می توان استنت های پوشش دار را برای مقابله با این سوراخ ها جایگزین نمود.
آسیب دیدن کلیه
در آنژیوپلاستی و همچنین آنژیوگرافی، از ماده حاجبی استفاده می شود که می تواند سبب آسیب رساندن به کلیه ها شود. مخصوصا کسانی که قبلا دچار نارسایی های کلیوی بوده اند. برای پیشگیری از به وجود آمدن این مشکل، باید از کم ترین میزان ماده حاجب استفاده نمود. بیمار نیز قبل از این عمل باید به مقدار زیادی مایعات بنوشد.
سکته مغزی
سکته مغزی جزو آن دسته عوارض نادری است که می تواند در حین آنژیوپلاستی اتفاق بیفتد. افرادی که سن بالایی دارند، به دلیل اینکه در مسیر شریان آئورت خود، پلاکت های متعددی دارند، می توانند دچار این عارضه شوند. لختگی روی کاتتر و انتقال آن به عروق مغز، سبب متوقف شدن جریان خون می شود.
آمادگی های قبل و حین آنژیوپلاستی
- شش ساعت قبل از عمل باید ناشتا باشید اما چند جرعه آب می‌توانید بنوشید.
- داروهای مصرفی خود را از قبل به پزشک اطلاع دهید، شاید لازم باشد برخی از آن‌ها را قطع نمایید.
- ناحیه‌ای که قرار است کاتتر در آن گذاشته شود توسط پرستار تراشیده می‌شود.
- قبل از شروع جراحی پزشک شما را معاینه خواهد کرد.
- از آنجایی که این جراحی احتیاج به بیهوشی ندارد و شما در طی جراحی هوشیار خواهید بود در برخی موارد بنا به صلاحدید پزشک ممکن است یک ساعت قبل از شروع جراحی برای شما آرام‌بخش تجویز شود.
- بعد از انتقال به اتاق جراحی برای تزریق دارو به شما آنژیوکت وصل می‌شود.
- مانیتور قلبی در حین جراحی ضربان قلب شما را کنترل خواهد کرد.
- با توجه به محلی که قرار است کاتتر وارد رگ شود، یک بی‌حسی موضعی در کشاله ران، بازو یا مچ دست تزریق خواهد شد.
- کاتتر از طریق رگ اصلی (آئورت) به ابتدای عروق کرونر قلب وارد می‌شود. این فرآیند از طریق مانیتور کنترل خواهد شد. وقتی کاتتر به محل گرفتگی رسید پزشک مقداری رنگ توسط مواد رادیواکتیو جهت مشاهده وضعیت رگ‌ها و گرفتگی آن‌ها تزریق خواهد کرد، سپس کاتتر دوم که در سر آن یک بالون تعبیه شده است از طریق همان شریان به سمت قسمتی از رگ که دچار انسداد است هدایت می‌شود، بالون چند بار باد و تخلیه خواهد شد تا شریان کاملاً باز شود، اگر نیاز باشد ممکن است استنت نیز جایگذاری شود تا پزشک از باز ماندن شریان اطمینان حاصل پیدا کند.
از آن جایی که هیچ رشته عصبی داخل رگ‌ها وجود ندارد، اکثر افراد در طی عمل هیچ‌گونه درد یا ناراحتی را احساس نمی‌کنند بنابراین نباید نگران این باشید.
بعضی از افراد ممکن است حالت تهوع یا احساس ناراحتی در ناحیه قفسه سینه را داشته باشند که طولانی مدت نیست و سریع برطرف خواهد شد.
کل فرآیند این جراحی 30 تا 40 دقیقه طول خواهد کشید.
بعد از پایان جراحی کاتتر خارج می‌شود و جهت جلوگیری از خونریزی ناحیه ورودی تحت فشار پانسمان می‌شود.
مواد رنگی رادیواکتیو از طریق کلیه و سیستم ادراری دفع خواهند شد و جای هیچ‌گونه نگرانی نیست.
بیکاران معمولاً همان روز و چند ساعت پس از جراحی مرخص می‌شوند اما ممکن است لازم باشد بعضی از افراد یک شب در بیمارستان تحت نظر باشند.
چند روز پس از عمل می‌توانید فعالیت‌های روزمره خود را آغاز نمایید. اما برای بلند کردن وسایل سنگین و حرکات بدنی شدید تا 5 روز یا بیشتر باید صبر کنید، در این مورد به توصیه‌های پزشک خود عمل نمایید.
- اگر استنت برای شما گذاشته شده است لازم است داروهایی که برایتان تجویز شده است را با دقت مصرف نمایید.
حدود 6 هفته پس از جراحی باید برای چکاپ با جراح خود ملاقات داشته باشید. بعد از انجام این عمل پزشک نتایج حاصله را برای شما توضیح خواهد دا و اگر احتیاج به درمان بیشتر داشته باشید شما را راهنمایی خواهد کرد.
