همه چیز درباره اکوکاردیوگرافی قلب

 اکوکاردیوگرافی قلب یکی از آزمایش های سنجش عملکرد قلب است که در موارد خاص، پزشک آن را برای بیمار تجویز می کند. در واقع این تست برای بررسی عملکرد و یا پیدا کردن نقص در ماهیچه های قلبی تجویز می شود. بنا به دلایلی که در ادامه شرح داده می شود، پزشک برای بیماری این تست را تجویز کرده تا با استفاده از نتایج حاصل از آن پی به مشکلات قلبی فرد ببرد. اکوکاردیوگرافی که به اختصار به آن اکوی قلب می گویند. با استفاده از امواج صوتی که به قلب می تابد و با بررسی انعکاس آن ها، می تواند نحوه تپش قلب، اختلال در باز و بسته شدن دهلیزها، بطن و … را تشخیص داد. در ادامه به بررسی دلایل، نحوه انجام و تفسیر حاصل از نتایج بدست آمده توسط این تست می پردازیم. قبل از بررسی موارد گفته شده نیاز است تا آشنایی مختصری با ساختار کلی قلب داشته باشیم تا درک مطالب گفته شده آسان گردد.

آناتومی قلب و کارکرد آن

همانطور که می دانید، قلب انسان از چهار حفره تشکیل شده است که عبارتند از :دو دهلیز در بالا و دو بطن در پایین.

کار قلب پمپاژ و به گردش درآوردن خون در بدن و سیستم عروقی است. برای پمپاژ خون به سراسر بدن نیاز به عضلات قوی است که با پمپاژ کردن خون، آن را به پاها نیز برساند. خون در کل بدن از طریق سیاهرگ به سمت راست قلب یعنی دهلیز راست می گردد. سپس از دهلیز راست از طریق دریچه ای به بطن راست وارد شده و از آنجا به سمت شش ها می رود.

بیش تر بخوانید : هولتر فشار خون

در شش خون تازه و غنی از طریق اکسیژن و توسط سرخرگ به دهلیز چپ وارد می گردد. پس از آن از طریق دریچه میترال به بطن چپ وارد شده و از آنجا توسط سرخرگ آئورت وارد شریان آئورت شده و به کل بدن می رود. حال باز و بسته شدن دریچه بین دهلیزها و بطن ها و همچنین از بطن ها به سرخرگ ها دارای زمان منظمی است.

 کم و زیاد شدن هر یک از این زمان و تاخیر داشتن در باز و بسته شدن دریچه ها قلب موجب بروز اختلال در عملکرد قلب می شود و نیاز به بررسی دارد. بررسی باز و بسته شدن و انقباض عضلات قلب را اکوکاردیوگرافی و منحنی به دست آمده از این تست را اکوکاردیوگرام می نامند که با تفسیر نتایج و نمودار حاصل از آن می توان به مشکلات قلبی پی برد.

اکوکاردیوگرافی قلب چگونه انجام می شود؟

اکو قلب همانند سونوگرافی می تواند بر نواحی شکم و مثانه انجام شود.

در این روش بیمار باید لباس بالاتنه را خارج کند. سپس مایعی ژل مانند روی قفسه سینه بیمار اعمال می شود تا حرکت دستگاه سونوگرافی را تسهیل کند. سپس دستگاهی که پخش کننده امواج اولتراسونیک است روی قفسه سینه فرد قرار داده می شود.

 یکسری مبدا نیز به قفسه سینه متصل می گردد تا به وسیله آنها بتوان تصویر ایجاد شده از طریق امواج را  روی مانیتور را مشاهده نمود. با برخورد امواج به ماهیچه قلب، بازتاب آن همراه با تصاویر ایجاد شده از قلب روی مانیتور نمایش داده می شود. این تصاویر قابل ذخیره و چاپ نیز می باشند.

 نتایج حاصل از اکوی قلب می تواند نقص در گره ها و دریچه های قلب، تاخیر در زمان بسته و باز شدن دریچه ها، عدم انقباض بخشی از ماهیچه و … را نشان دهد.

اگر تصاویر حاصل از اکو واضح نباشد مقداری ماده تقویت کننده به فرد تزریق می گردد تا تصاویری با وضوح بالا را تولید کند. تفسیر این نتایج معمولا در همان زمان توسط تکنسین و پزشکی که اکو را انجام داده شرح داده می شود و به همراه تصویر ایجاد شده از آن برای پزشک معالج ارسال می گردد.

انواع اکوکاردیوگرافی قلب

اکو قلب دارای انواع مختلفی است که بنا به شرایط بیمار و نوع عارضه آن توسط پزشک تجویز می گردد. در ادامه با انواع اکوی قلب و انواع و کارکرد هر یک بیش تر آشنا می شویم :

اکوکاردیوگرام ترانس توراکس

این اکو که متداول ترین و ساده ترین نوع اکو قلب است، امواج صوتی از روی قفسه سینه به قلب ساطع می گردد و تصاویر ایجاد شده روی مانیتور نمایش داده می شود. این روش غیر تهاجمی بوده و بدون هیچگونه درد و یا عوارض جانبی است.

بیش تر بخوانید : روماتیسم قلبی

اکوکاردیوگرافی از راه مری

در این نوع، نیاز است که تصاویر بهتر و همه جانبه از قلب تهیه گردد. این اکو معمولا زمانی انجام می گیرد که تشخیص با اکو ترانتوراکس کارساز نبوده و نیاز است تا تمام ماهیچه های قلب، مخصوصا قسمت های پشت قلب مورد بررسی قرار گیرد. در این اکو، ترانتورراکس مفید واقع نمی شود چرا که فقط قسمت جلویی قلب که رو به قفسه سینه است در معرض امواج صوتی قرار می گیرد و تصویر تهیه شده فقط مشکلات مربوط به این نواحی را  نشان می دهد.

در این اکو، مبدل کوچکی که امواج اولتراسونیک را ساطع می کند از طریق گلو وارد مری می شود. قبل از انجام این کار نیاز است تا رفلاکس های گلو از بین رفته و بی حس گردد. پس از قرار گرفتن مبدل در ناحیه مناسب و ساطع شدن امواج صوتی، تصاویر همه جانبه از قلب روی مانیتور نمایش داده می شود. تصاویری که مربوط به ناحیه پشت قلب بوده و پزشک می تواند تمام جوانب قلب را بررسی و عملکرد آن را بسنجد.

اکوکاردیوگرافی استرس

این اکو که تست ورزش قلب نام دارد، برای بررسی عملکرد قلب هنگام استرس، فعالیت بدنی زیاد و شرایط مشابه مورد استفاده قرار می گیرد. بعضی از مشکلات قلبی به خصوص گرفتگی رگ های اصلی قلب در زمان ورزش و یا استرس بروز می کند. برای همین تشخیص این نوع ناهنجاری باید در شرایط استرسی صورت گیرد. در این حالت قبل از انجام اکو، فرد برای چند دقیقه روی تردمیل شروع به دویدن کرده تا دچار تپش قلب گردد. این کار برای افرادی که تپش قلب دارند، استفاده می شود.د. سپس در این شرایط از فرد اکو گرفته می شود. بررسی نتایج حاصل از این اکو می توان به پزشک در تشخیص انواع ناهنجاری کمک کند.

اکوکاردیوگرافی سه بعدی

در این نوع از اکوکاردیوگرافی قلب، تصاویری سه بعدی از قلب تهیه می شوند. این اکو معمولا قلب از انجام عمل باز قلب صورت می گیرد تا هرگونه ناهنجاری احتمالی تشخیص داده شود. گاهی برای تشخیص نوع ناهنجاری های قلبی در کودکان نیز کاربرد دارد.

اکوکاردیوگرافی قلب جنین

اکوکاردیوگرام داپلر

در این نوع از اکو، در واقع خونی که از قلب خارج می گردد مورد بررسی قرار می گیرد. در این حالت امواج صوتی تغییرات جریان خون خروجی از قلب و همچنین تغییر شکل و یا حجم آنها را مورد بررسی قرار می دهند. هر گونه مشکل در خونی که از قلب خارج می گردد مانند حجم کم، تغییر در فشار خون و غیره توسط این اکو نمایش داده شده و نتایج آن در تشخیص نوع ناهنجاری قلب مفید است.

اکوکاردیوگرافی چه خطراتی دارد؟

عدم استفاده از امواج ایکس و لیزر و امواج با انرژی بالا در این روش، سبب شده تا این روش خطرات بسیار کمی می باشد. در اکوی قلب از امواج فراصوت استفاده می شود که هیچگونه ضرری برای بدن نداشته و سلامتی را تهدید نمی کند.

به طور کلی بسته به نوع اکوکاردیوگرافی قلب، ممکن است عوارضی برای فرد بیمار بروز کند. این عوارض ممکن است ناشی از حساسیت به ژل استفاده شده در اکو باشد. اگر به این ماده و ژل های حاجب حساسیت دارید می توانید قبل از انجام اکو به تکنسین خود اطلاع دهیدتا از ژل استفاده نکند.

عوارض دیگری که ممکن است ایجاد گردد در اکو از طریق مری است. در این حالت وارد کردن مبدل از طریق گلو به مری ممکن است موجب آسیب و یا خراش در ناحیه گلو شود. در این حالت نیز میتوان از داروهای مسکن استفاده کرد تا التهاب ناشی از وارد کردن مبدل از بین رود. همچنین بی حس کردن گلو نیز ممکن است باعث سرگیجه و یا احساس خواب آلودگی گردد. در تست ورزش نیز بالا رفتن تپش قلب باید تحت نظارت پزشک باشد تا از بروز خطرات احتمالی جلوگیری شود.