بیماری عروق کرونر یکی از شایع ترین و مهمترین بیماری‌های قلبی است که به علت تنگی یا انسداد عروق کرونر، که مسئول تأمین خون و اکسیژن به عضله قلب هستند، رخ می‌دهد. آگاهی از علل، علائم و روش‌های پیشگیری و درمان بیماری عروق کرونر نه تنها می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک کند، بلکه نقش بسزایی در کاهش بار بیماری‌های قلبی در جامعه ایفا می‌کند. در این مقاله به بررسی عوامل خطر، روش‌های تشخیص و گزینه‌های درمانی برای مدیریت این بیماری می‌پردازیم.
بیماری عروق کرونر چیست؟
بیماری عروق کرونر یکی از جدی‌ترین بیماری‌های قلبی است که خطرات زیادی برای بیماران به همراه دارد و باید جدی گرفته شود. عروق کرونر رگ‌های خونی هستند که خون و اکسیژن را به عضله قلب تأمین می‌کنند. در صورت تنگی یا انسداد این عروق، جریان خون به قلب کاهش می‌یابد و این منجر به بروز مشکلات مختلفی می‌گردد. به همین دلیل مراجعه زودهنگام به بهترین متخصص قلب از اهمیت بالایی برخوردار است.
علائم بیماری عروق کرونر
علائم بیماری عروق کرونر (CAD) متنوع بوده و شدت آن ها بسته به میزان تنگی یا انسداد عروق کرونر متفاوت است. در زیر، به مهمترین علائم این بیماری اشاره شده است:
- درد قفسه سینه (آنژین)
- مشکل در تنفس
- خستگی غیرمعمول
- تعریق غیرمعمول
- حالت تهوع یا سرگیجه
علل بیماری عروق کرونر
بیماری عروق کرونر به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود که منجر به تنگی یا انسداد عروق کرونر می‌گردد. این بیماری معمولاً به علت تجمع پلاک‌های چربی و سایر مواد در دیواره عروق (آترواسکلروز) رخ می‌دهد. در زیر به مهمترین علل بیماری عروق کرونر اشاره می‌شود:
- آترواسکلروز
- فشار خون بالا (هایپرتنشن)
- تجمع چربی و کلسترول
- افزایش سطح کلسترول LDL کلسترول بد
- کاهش سطح کلسترول HDL کلسترول خوب
- قند خون بالا
- عوامل ژنتیکی
- نیکوتین و سایر مواد شیمیایی
- سبک زندگی کم تحرک
- چاقی و اضافه وزن
- مصرف بیش از حد الکل
- استرس مزمن
تشخیص بیماری عروق کرونر
تشخیص بیماری عروق کرونر نیازمند ترکیبی از ارزیابی‌های بالینی، آزمایشات تشخیصی و تصویربرداری است. پزشک معمولاً با بررسی تاریخچه پزشکی بیمار و انجام معاینه فیزیکی شروع می‌کند. در این مرحله، پزشک به علائم و نشانه‌های بیمار، سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی و عوامل خطر دیگر توجه می‌کند. آزمایش خون می‌تواند به شناسایی عوامل خطر برای بیماری عروق کرونر کمک کند. ECG می‌تواند نشانه‌هایی از بیماری عروق کرونر، از جمله تغییرات در الگوی قلبی، که ممکن است نشان دهنده کمبود خونرسانی به قلب باشد، را شناسایی کند. آزمایشات تصویری به پزشک کمک می‌کند تا وضعیت عروق کرونر و عملکرد قلب را مشاهده نماید. مانند:
- اکوکاردیوگرافی (Ultrasound of the Heart): این آزمایش با استفاده از امواج صوتی به بررسی عملکرد قلب و ضخامت دیواره‌های قلب می‌پردازد. همچنین می‌تواند مشکلات دریچه‌ای و اختلالات عملکردی قلب را شناسایی کند.
- اسکن استرس (Stress Test): این آزمایش به بررسی عملکرد قلب در حین فعالیت بدنی یا تحت شرایط استرس می‌پردازد. در این آزمایش، بیمار بر روی تردمیل یا دوچرخه ثابت می‌دود و همزمان الکتروکاردیوگرام (ECG) و سایر پارامترها بررسی می‌شود.
- آنژیوگرافی کرونر (Coronary Angiography): در این روش، رنگ خاصی به عروق تزریق می‌شود و با استفاده از اشعه X، تصاویر دقیقی از وضعیت عروق و وجود انسدادها گرفته می‌شود.
- سی تی آنژیوگرافی (CT Angiography): این روش غیر تهاجمی با استفاده از سی‌تی‌اسکن انجام می‌شود و می‌تواند تنگی یا انسداد عروق کرونر را شناسایی کند.
درمان بیماری عروق کرونر
درمان بیماری عروق کرونر یک روند چندجانبه است که شامل تغییرات سبک زندگی، داروها و روش‌های پزشکی می‌شود. آگاهی و اقدام به موقع می‌تواند به کاهش علائم، بهبود کیفیت زندگی و جلوگیری از عوارض جدی کمک کند.
- رژیم غذایی سالم: مصرف مواد غذایی کم‌چرب، کم‌کلسترول و غنی از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل می‌تواند به کاهش کلسترول و فشار خون کمک کند.
- فعالیت بدنی منظم: انجام حداقل 150 دقیقه ورزش متوسط یا 75 دقیقه ورزش شدید در هفته به بهبود سلامت قلب کمک می‌کند.
- ترک سیگار: ترک سیگار به کاهش خطر بیماری‌های قلبی و بهبود وضعیت کلی سلامت کمک می‌کند.
- مدیریت وزن: حفظ وزن سالم و کاهش چربی‌های اضافی بدن به کاهش بار روی قلب کمک می‌کند.
- داروهای کاهنده کلسترول: مانند استاتین‌ها که به کاهش سطح کلسترول LDL (بد) و افزایش سطح HDL (خوب) کمک می‌کنند.
- داروهای ضد فشار خون: مانند ACE inhibitors و بتابلاکرها که به کنترل فشار خون و کاهش بار بر قلب کمک می‌کنند.
- داروهای رقیق کننده خون: مانند آسپرین و کلاپیدوگرل که به جلوگیری از تشکیل لخته‌های خون کمک می‌کنند.
- نژیوپلاستی و قرار دادن استنت: در این روش، یک لوله باریک (کاتتر) به عروق کرونر وارد می‌شود و با استفاده از یک بالون، عروق باز می‌شوند و در صورت نیاز یک استنت (لوله فلزی) برای حفظ عروق باز قرار داده می‌شود.
- جراحی بای پس عروق کرونر (CABG): در این روش، عروقی از دیگر قسمت‌های بدن به قلب متصل می‌شود تا مسیر جدیدی برای خونرسانی به قلب ایجاد شود. این روش معمولاً در مواردی که چندین عروق تنگ شده باشند، انجام می‌شود.
سوالات متداول
می‌توان از بیماری عروق کرونر پیشگیری کرد؟
با تغییرات در سبک زندگی مانند مصرف غذاهای سالم، ورزش منظم، ترک سیگار و مدیریت استرس می‌توان به میزان قابل توجهی از بروز این بیماری جلوگیری کرد.
بیماری عروق کرونر فقط در مردان رخ می‌دهد؟
این بیماری در هر دو جنس مرد و زن می‌تواند رخ دهد. با این حال، مردان معمولاً در سنین پایین تر به این بیماری مبتلا می‌شوند، اما پس از یائسگی، خطر ابتلا در زنان افزایش می‌یابد.
درد قفسه سینه همیشه نشانه بیماری عروق کرونر است؟
درد قفسه سینه می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. اگرچه این درد یکی از علائم بیماری عروق کرونر است، اما باید توسط پزشک بررسی شود تا علت دقیق آن مشخص شود.
نتیجه گیری
توجه به علائم و مراجعه به پزشک در صورت بروز درد قفسه سینه یا سایر علائم مرتبط با بیماری عروق کرونر، برای تشخیص و درمان به موقع بسیار حائز اهمیت است. با اتخاذ رویکردی جامع و شخصی در مدیریت این بیماری، افراد کیفیت زندگی خود را بهبود می‌بخشند و از بروز عوارض جدی جلوگیری می‌کنند. آگاهی و آموزش در زمینه بیماری عروق کرونر، نه تنها برای خود فرد بلکه برای خانواده و جامعه نیز ضروری است، تا بتوان به یک زندگی سالم و بدون خطر نزدیک‌تر شد.
