هنگامی که کیسه مایع اطراف قلب از خون و یا مایع دیگری پر شود، سبب فشار آمدن بر قلب شده و تامپوناد قلبی رخ می دهد. در اثر این فشاری که وارد می شود، قلب دیگر توانایی پر شدن به طور کامل را ندارد و برون دهی خون نیز کاهش می یابد و و در نتیجه افت فشار خون رخ می دهد. علت این بیماری می تواند از آسیب دیدگی و سایر بیماری های قلبی باشد. تامپوناد قلبی اگر به موقع درمان نشود، می تواند سبب مرگ شود.
مشکلاتی که در بیماری تامپوناد قلبی رخ می دهد، چیست؟
قلب یکی از ارگان های حیاتی بدن است که درون قفسه سینه قرار دارد و با استفاده از کیسه پریکارد احاطه شده است. این کیسه متشکل از 2 لایه و مقداری مایع است که سبب نگه داشتن قلب در جای خود می شود. مایعی که وجود دارد، وظیفه حفاظت از قلب در برابر ضربه ها و آسیب های بیرونی و همچنین فشارها را دارد.
حفره های قلبی قبل از پمپاژ خون، باید به سمت بیرون باز شوند و اندکی خون را درون خود گنجایش دهند. در تامپوناد، کیسه پریکارد پر از مایعی مثل خون می شود و یا سبب محدود شدن فضای متحرک قلب شده و امکان گنجایش خون کافی در قلب را ندارد.
علائم تامپوناد قلبی
تامپوناد قلبی که به سرعت بروز می دهد :
- افت فشار خون
- برجسته شدن وریدهای گردنی
- آهسته شدن صدای ضربان قلب در هنگام گوش دادن با گوشی پزشک
- قلب درد شدید که می تواند به اندام هایی همچون شکم، بازو، کمر، گردن یا شانه نیز گسترش یابد و امکان بدتر شدن این درد همزمان با تنفس عمیق یا سرفه کردن نیز بیش تر می شود.
- مشکل در تنفس
- تپش قلب
- احساس سبکی در سر
- غش کردن و گیجی
- رنگ پریدگی، خاکستری یا آبی شدن رنگ پوست صورت
- ضربان سریع
- یرقان که سبب زرد شدن پوست و چشم ها به دلیل مشکلات کبدی می شود.
- تغییر در وضعیت ذهنی که شامل رفتار های غیر معقول، نامناسب یا پر تلاطم افراد خواهند شد.
تامپوناد قلبی که بروز آهسته تری دارد :
- تنگی نفس: تورم در شکم یا پا ها
- خستگی یا بی حالی
- احساس ناراحتی در قفسه سینه که معمولا با نشستن یا خم شدن به سمت جلو بهبود می یابد.
چه تفاوتی بین تامپوناد قلبی و افیوژن پریکارد وجود دارد؟
افیوژن پریکارد اصطلاحی تخصصی است که برای پر شدن پریکارد از مایع به کار می رود. تامپوناد قلبی به زمانی گفته می شود که فشار مایع اطراف قلب امکان تپش مناسب را از آن می گیرد. افیوژن ها می توانند شامل خون، ترشحات و دیگر محصولات تشکیل دهنده خون باشند. هنگامی که پریکارد به آرامی از مایع پر می شود، تامپوناد قلبی ممکن است رخ نداده یا بروز آن دیرتر اتفاق افتد.
این پدیده بدین دلیل است که پریکارد فرصت کافی جهت گسترش و ایجاد فضای بیشتر داشته و این فرایند علائمی را ایجاد نمی کند. با این حال، حتی در صورتی که پر شدن پریکارد روزها، هفته ها یا ماه ها به طول انجامد، تامپوناد قلبی می تواند سرانجام اتفاق افتد.
عامل تجمع مایع در اطراف قلب یا تامپوناد قلبی چیست؟
عوامل و آسیب هایی هستند که می توانند سبب بروز این بیماری شوند که به شرح زیر است :
- کم کاری تیروئید
- پارگی دریچه آئورت
- آسیب هایی همچون چاقو خوردن، تصادف و سرما خوردگی
- عفونت کیسه پریکارد
- سرطان قلب
- عفونت باکتریایی و ویروسی همچون افراد مبتلا به ایدز
- پارگی دیواره قلب و حمله قلبی
- بیماری سل
- بیماری های خود ایمنی مزمن همچون لوپوس، آرتریت روماتوئید و اسکلرودرما
- نارسایی قلب و کلیه
- کم کاری تیروئید
آیا تحت فشار بودن قلب بر دیگر اعضای بدن تاثیر گذار است؟
تامپوناد قلبی به دلیل کاهش دادن برون ده خون از قلب، یک بیماری خطرناک به شمار می آید. افت برون ده قلب، دیگر اعضای بدن را از دریافت خون و اکسیژن کافی محروم می کند. در نهایت، این وضعیت سبب توقف کامل قلب و بروز یک بیماری کشنده به نام ایست قلبی می شود.
تامپوناد قلبی چگونه درمان می شود؟
درمان تامپوناد قلبی نیازمند کاهش مایع اطراف قلب و ترمیم آسیب های احتمالی ناشی از آن است. درمان های به کار رفته برای این مشکل شامل موارد زیر می شوند :
پریکاردیو سنتز
در این فرایند همواره با هدایت آزمایش های تصویر برداری یک سوزن به درون قفسه سینه و کیسه پریکارد وارد و مقداری از مایع آن کاسته می شود. انجام این آزمایش بدون هدایت تصویر برداری تنها در مواقع بسیار اورژانسی استفاده می شود که گزینه دیگری وجود ندارد. همچنین، امکان دارد جهت تخلیه مایع در طول زمان یک کاتتر در کیسه پریکارد جایگذاری شود.
جراحی
در صورتی که بر اثر ضربه و آسیب سبب تامپوناد قلبی شده باشد و نیاز به ترمیمی داشته باشد، جراحی مناسب ترین راه درمانی است. یکی دیگر از دلایلی که سبب جراحی تامپوناد قلبی می شود، برداشتن کیسه پریکارد و عدم دسترسی به کیسه پریکارد از طریق سوزن است.
ایست قلبی از موارد شدیدی است که می تواند در اثر تامپوناد رخ دهد که برای اینکار باید از تکنیکی به نام توراکوتومی که در جراحی استفاده می شود، به کار برد. بسته به اینکه علت به وجود آمدن تامپوناد قلبی چیست، نحوه درمان انتخاب می شود.
عوارض تامپوناد قلبی
از مهم ترین و خطرناک ترین عوارضی که براساس تامپوناد قلبی به وجد می آید، می توان به موارد زیر اشاره نمود :
- نارسایی قلبی
- شوک
- مرگ
تشخیص تامپوناد قلبی
روش ها و تست های مختلفی برای تشخیص این بیماری قلبی وجود دارند. برخی از تست ها برای اینکه سرعت تشخیص آن ها بالاست، بیش تر مورد استفاده قرار می گیرند. متخصصان قلب معمولا تامپوناد قلبی را از روش های زیر تشخیص می دهند :
معاینه فیزیکی
بررسی فشار خون، نبض و تنفس در دسته معاینات فیزیکی قرار می گیرند. علاوه بر بررسی این موارد، گوش کردن به صدای قلب و ریه های نیز جزو معاینه فیزیکی محسوب می شود. در این مواقع است که امکان سنجش فشار خون بیش تر از حالت نرمال ادامه یابد، چرا که پزشک متخصص به دنبال نبض آنرمال و متناقض خواهد بود. نبض متناقض عبارت است از افت فشار خون هنگام تنفس که به طور غیر طبیعی اتفاق می افتد.
اکوکاردیوگرام
اکوکاردیوگرافی قلبی یا همان اکوکاردیوگرام، با استفاده از امواج صوتی و با استفاده از تصاویری از قفسه سینه و قلب صورت می گیرد. در حالت اورژانسی، این آزمایش با استفاده از دستگاه متحرکی در تخت بیمار صورت می گیرد.
تصویر اشعه ایکس از قفسه سینه
تجمع مایعات اطراف قلب توسط تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس از قفسه سینه امکانپذیر است.
سی تی اسکن قلبی
نوعی پیشرفته از تصویر برداری اشعه ایکس است که در آن مشکلات قلب و گردش خون به وسیله تکنولوژی کامپیوتری ارزیابی می شوند.
نوار قلب (الکتروکاردیوگرام)
در نوار قلبی، فعالیت الکتریکی قلب بررسی می شود و این کار با استفاده از حسگرهایی به قفسه سینه صورت می گیرد.
آنژیوگرافی قلب
در آنژیوگرافی، دستگاه کوچکی با استفاده از شریان های دست یا پا به قلب هدایت می شود و با استفاده از آن می توان قلب و عروق را مشاهده نمود.
