هر آنچه که باید درباره نوار قلب بدانید!

بیماری های قلبی از جمله مشکلاتی است که میتواند در هر سن و سالی برای فرد به وجود آید. یکی از اقدام های اولیه برای تشخیص درد قلب، بررسی سکته قلبی انجام تست نوار قلب است. این تست کاملا بی خطر و بدون درد بوده و به پزشک در آنالیز کمک فراوانی می کند.
در این مقاله قصد داریم درباره نوار قلب بیش تر صحبت کنیم.

نوار قلب چیست؟

تست نوار قلب در چه مواردی انجام می‌شود؟

هر فردی ممکن است در سنین متفاوتی دچار مشکلات قلبی شود، الکتروکاردیوگرام میتواند این مشکلات را بدون درد و بدون استفاده از روش های تهاجمی تشخیص دهد. معمولا پزشک متخصص قلب در موارد زیر از بیمار تست نوار قلب میخواهد تا بتواند مشکلش را تشخیص دهد:

• اگر بیمار ریتم قلبی غیر طبیعی داشته باشد.
• اگر بیمار تپش قلب و افزایش ضربان قلب داشته باشد.
• اگر در رگ‌ های قلب انسداد یا گرفتگی وجود داشته باشد که موجب درد در ناحیه سینه یا حملات قلبی در بیمار شود.
• اگر بیمار حس کند انرژی کافی برای انجام فعالیت های ورزشی ندارد و دچار ضعف شده است.
• اگر بیمار سابقه حمله قلبی داشته باشد.
• اگر بیمار حس سرگیجه، سردردهای خفیف یا حالت‌های غش و تنگی نفس داشته باشد.

نوار قلب چگونه انجام می شود؟

الکتروکاردیوگرام در مطب پزشک و یا در بیمارستان توسط پزشک و یا تکنسین انجام میشود. برای گرفتن تست نوار قلب ابتدا بیمار باید رو به بالا دراز بکشد سپس تکنسین دوازده لید و ده الکترود که فعالیت الکتریکی قلب را ضبط میکند را با پد چسب به قسمت های مختلف بدن مثل دست و پاها و سینه بیمار متصل میکند.

پس از برقراری جریان در الکترودها، یک میلی ‌ولت از منبع الکتریکی خارجی وارد بدن می‌شود، در این زمان دستگاه کالیبره می‌شود. استاندارد کردن یا کالیبره کردن الکتروکاردیوگرام، امکان مقایسه آن را در افراد مختلف امکان پذیر می‌کند. تست نوار قلب نتایج انحرافات معمولی به سمت بالا و پایین را نمایش میدهد که انقباضات متناوب دهلیز و بطن های قلب را نشان میدهد. همه این اطلاعات بر روی کاغذ ثبت می شود و در نهایت تکنسین الکترود ها را از بدن جدا می کند.

نوار قلب چقدر به طول می انجامد؟

فرآیند نوار قلب 10 دقیقه زمان می برد و فرد می تواند پس از اتمام تست به فعالیت های عادی و روزمره خود بپردازد.

محل قرارگیری الکترودها در الکتروکاردیوگرام چگونه است؟

همان طور که گفتیم ده الکترود به بدن متصل میشود، وظیفه ی الکترود ها برقراری ارتباط بین بدن بیمار و دستگاه الکتروکاردیوگراف است یعنی این الکترود ها اطلاعات الکتریکی قلب را دریافت میکنند و برای ثبت به الکتروکاردیوگراف ارسال میکنند.

محل قرار گیری این الکترود ها بسیار مهم است زیرا اگر در جای مناسب نباشند تشخیص با خطا مواجه خواهد شد. محل قرار گیری این الکترودها به دو گروه تقسیم می‌شوند:

• الکترودهای اندامی (Limb Electrodes)
• الکترودهای سینه‌ای یا پرکوردیال (Precordial Electrodes)

بیش تر بخوانید : اکوکاردیوگرافی قلب

الکترودهای اندامی

چهار الکترود در دست ها و پاهای بیمار قرار داده میشود که هر کدام با حروفی نامگذاری شده اند.

• دست راست (RA)
• دست چپ (LA)
• پای چپ (LL)
• پای راست (RL)

الکترود‌های سینه‌ای

شش الکترود باقی مانده در سینه قرار داده میشود که هر کدام با شماره ای از هم تفکیک شده اند:

• V1 در فضای بین دنده‌ای چهارم درست، در سمت راست جناغ سینه قرار می‌گیرد.
• V2 در فضای بین دنده‌ای چهارم درست در سمت چپ جناغ سینه قرار می‌گیرد.
• V3 در فضای خالی میان دو الکترود V4 و V2 قرار داده می‌شود.
• V4 در فضای بین دنده‌ای پنجم و در خط ترقوه‌ای جای می‌گیرد.
• V5 جایگاه این الکترود نیز مانند سطح الکترود V4 در سمت چپ خط محوری جلویی است.
• V6  مانند سطح دو الکترود V4 و V5، این الکترود نیز در سمت چپ خط محوری میانی قرار می‌گیرد.

نوار قلبی بیماری که دچار نقص عضو است چگونه انجام می شود؟

شاید این سوال برایتان پیش آید که اگر فردی دست و یا پا نداشته باشد و دچار آمپوتاسیون شده باید چه کار کرد و چگونه می توان از او نوار قلب گرفت؟ برای این افراد تکنسین لید را به نزدیک ترین قسمت به اندام وصل میکند. در نقاط دارای ضخامت می توان از پوارهای لید سینه ای برای گرفتن لید دست و پا استفاده کرد. یعنی سیم مربوط به دست یا پا را با یک پوار به پوست متصل می کنند.

کاغذ نوار قلب چیست؟

نتیجه تست نوار قلب به صورت نموداری بر روی کاغذی ثبت می شود. این کاغذ ویژگی های خاصی دارد که باعث می شود پزشک بتواند اطلاعات را به صورت صحیح بخواند.

کاغذ نوار قلب یک کاغذ نمودار یا گراف است که شطرنجی بوده و بر روی آن هر پنج مربع کوچک (یک میلی‌متر) یک مربع بزرگتر ۵ میلی‌متری با خطوط ضخیم‌تر را مشخص می‌کند.

این کاغد شامل دو محور عمودی و افقی است. محور عمودی دامنه جریان الکتریکی قلب و محور افقی زمان را اندازه می گیرد. هر محور ویژگی های خاص خودش را دارد که به پزشک کمک می کند جریان طبیعی و یا غیر طبیعی فعالیت های قلب را تشخیص دهد.

در نوار قلب چه مواردی مشخص می‌شود؟

• تعداد و الگوی غیرطبیعی ضربانات قلب
• ضخیم شدگی عضلات دیوارۀ قلب در اثر فشار خون بالا یا سایر بیماری‌ ها
• شواهد حملۀ قلبی اخیر و اثرات بر جای مانده از حملات قلبی گذشته
• نواحی از قلب که خون‌رسانی کافی ندارند
• شواهد اختلالات الکترولیتی در بدن

برای افزایش دقت نوار قلبی چه کارهایی لازم است؟

برای داشتن نوار قلبی بهتر باید شرایط زیر نیز در نظر گرفته شود :

• بیمار قبل از انجام تست نباید فعالیت فیزیکی شدید داشته باشد.
• بیمار نباید قبل از انجام تست وعده غذایی سنگین میل کند.
• بیمار باید کاملا راحت باشد و ترجیحا لباس آزاد بپوشد.
• بیمار بهتر است به دور از استرس باشد.
• آقایان باید موهای سینه خود را بتراشند.
• قبل از انجام تست بیمار باید تمامی جواهرات خود را از روی سینه و دست و بازو خود بردارد.
• اطراف بیمار تلویزیون، موبایل، رادیو روشن نباشد.
• استفاده از سیم ارت در صورت نیاز (وقتی پارازیت زیادی در نوار مشاهده می شود)
• نباید کسی به تخت بیمار تکیه دهد.
•  از ژل لیدوکائین یا آب بر روی سطح پوست بیمار جهت افزایش رسانایی و ثبت بهتر جریان الکتریکی قلب باید استفاده کرد.

نتایج تست نوار قلب چه چیزهایی را نشان خواهد داد؟

نتیجه این تست در همان روز قابل بررسی است. اگر پزشک مشکل خاصی را در بیمار مشاهده نکند و همه چیز طبیعی باشد آزمایش دیگری از او نمی خواهد. اما اگر  پزشک ناهنجاری خاصی را مشاهده کند از بیمار میخواهد آزمایش های دیگری همچون اکوکاردیوگرام (Echocardiogram) را انجام دهد تا نتیجه را بتواند با دقت بیشتری را بررسی کند. زمانی که پزشک تست نوار قلب را آنالیز میکند معمولا به دنبال مشکلات خاصی است که در زیر به چند نمونه از آن ها اشاره می کنیم:

ضربان قلب (Heart Rate)

برای بررسی ضربان قلب، نبض بیمار را اندازه گیری می کنند. اگر پزشک نتواند ضربان قلب را به راحتی تشخیص دهد و یا مشکلی احساس کند از بیمار میخواهد تست نوار قلب انجام دهد. تست نوار قلب به پزشک کمک میکند که راحت تر ضربان قلب بسیار تند (پر تپشی قلب) و ضربان قلب بسیار کند (کند تپشی قلب)  را تشخیص دهد.

ریتم قلب (Heart Rhythm)

اگر فردی دچار بی نظمی ریتم قلب (آریتمی)  باشد با این تست کاملا قابل تشخیص است. معمولا مصرف دارو هایی مانند مسدود کننده‌های بتا، کوکائین، آمفتامین و دارو‌های سرماخوردگی و حساسیت و نقص در سیستم قلب می‌توانند باعث ایجاد آریتمی ‌شوند.

حمله قلبی (Heart Attack)

با توجه به اطلاعات موجود در تست نوار قلب میتوان میزان آسیب قلب را تشخیص داد. این تست نشان میدهد که بیمار در گذشته دچار حمله قلبی شده است یا خیر، همچنین نشان میدهد که چه قدر در آینده احتمال حمله قلبی وجود دارد.

تأمین ناکافی خون و اکسیژن برای قلب (Inadequate Blood and Oxygen Supply to The Heart)

نوار قلبی که در حین بروز علائم انجام می‌گیرد، می‌تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد که دلیل درد قفسه سینه بیمار در اثر کاهش جریان خون به عضله قلب ایجاد می‌شود یا خیر.

ناهنجاری‌های ساختاری (Structural Abnormalities)

نوار قلب می‌تواند اطلاعاتی را در مورد بزرگ شدن محفظه‌ها یا دیواره‌های قلب، نقص ساختاری قلب و سایر مشکلات قلبی را به پزشک نشان دهد.

انواع روش های تفسیر نوار قلب

روش های مختلفی برلی تفسیر نوار قلب وجود دارد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :

روش مربع بزرگ

روش مربع بزرگ بدین صورت است که ما هر مربع بزرگ را به اندازه 2 ثانیه بر روی نوار قلب در نظر می گیریم. با احتساب تعداد مربع های بزرگ بین دو کملکس QRS و سپس تقسیم کردن آن ها به 300، تعداد ضربان قلب بیمار به دست می آید.

روش مربع کوچک

مربع های کوچک در نوار قلب هر کدام برابر با 0.4 ثانیه است. با احتساب تعداد مربع های کوچک بین دو کمپلکس QRS و تقسیم کردن آن ها به 1500، ضربان قلب برای بیمار به دست می آید.

در نوار قلب مربع‌های کوچک معادل با ۰٫۴ ثانیه در نظر گرفته می‌شوند. با شمارش مربع‌های کوچک بین دو کمپلکس QRS و تقسیم  ۱۵۰۰ بر آن‌ها، میزان ضربان قلب به دست می‌آید.

آیا تست نوار قلب خطرناک است؟

خیر. است تست جزو روش هی تشخیص غیر تهاجمی و بی خطر است که هم کودکان و هم خانم های باردار میتوانند انجام دهند.